Ban hành nhiều chương trình, chính sách ASXH
Đánh giá về việc thực thi các chính sách ASXH ở Việt Nam, TS. Vũ Nhữ Thăng - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính - Bộ Tài chính nhấn mạnh, những năm qua, pháp luật về ASXH đã được ban hành và triển khai thực hiện với nhiều chương trình như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, các chính sách bảo trợ xã hội, ưu đãi xã hội và dịch vụ xã hội. Theo đó, với công tác đảm bảo ASXH đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, cụ thể: Số hộ nghèo giảm từ 28,9% (năm 2002) xuống còn 12,6% (năm 2011) và năm 2012 ước tính khoảng 11,3 đến 11,5%; chênh lệch mức sống giữa thành thị và nông thôn giảm từ 2,29 lần (năm 1999) còn 1,98 lần (năm 2010); đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt.
Đối với BHXH, hình thức BHXH bắt buộc được áp dụng cho toàn bộ khu vực chính thức. Năm 1995 cả nước có 2,2 triệu người tham gia loại bảo hiểm này thì đến 2010 con số đã tăng lên 9,3 triệu người và năm 2011 là 10,1 triệu người; đối với BHYT, BHYT bắt buộc cũng áp dụng cho người lao động trong khu vực chính thức, BHYT tự nguyện cho các đối tượng học sinh, sinh viên và mọi người dân, người nghèo được cấp thẻ BHYT, người cận nghèo được hỗ trợ theo tỷ lệ % mức đóng thẻ BHYT. Số lượng người tham gia BHYT ngày càng tăng từ 3,7 triệu người năm 1993 lên khoảng 57 triệu người năm 2011; đối với bảo hiểm thất nghiệp, mặc dù mới thực hiện từ năm 2009 nhưng đã có 7,96 triệu người tham gia năm 2011.
Bên cạnh các chính sách ASXH theo nguyên tắc đóng-hưởng thì các chương trình trợ giúp xã hội không dựa trên nguyên tắc đóng-hưởng cũng ngày càng gia tăng, nguồn NSNN trợ giúp các đối tượng bảo trợ xã hội ngày càng mở rộng. Các chính sách trợ giúp xã hội (cả thường xuyên và đột xuất) được thực hiện rộng hơn về quy mô, đối tượng thụ hưởng với mức trợ giúp ngày càng tăng. Kinh phí trợ giúp thường xuyên từ NSNN và số người được thụ hưởng tăng nhanh từ 113 tỷ đồng cho hơn 180 nghìn người (năm 2001) tăng lên 4.500 tỷ đồng cho hơn 1,6 triệu người (năm 2010). Hàng năm, Nhà nước còn trợ cấp đột xuất hàng nghìn tỷ đồng (riêng năm 2009 là 5.000 tỷ đồng) và hàng chục nghìn tấn lương thực, chủ yếu là để trợ giúp khắc phục thiên tai.
Đối với thực hiện chính sách người có công, mặc dù số lượng người hưởng chính sách có xu hướng giảm từ 2,8 triệu người năm 2001 xuống 1,4 triệu người năm 2011 nhưng mức trợ cấp lại tăng lên (mức trợ cấp ưu đãi người có công được điều chỉnh năm 2012 tăng 26,7% so với trước đó, từ 876.000 đồng lên 1.110.000 đồng theo Nghị định số 47/2012/NĐ-CP); Chính sách tín dụng ưu đãi đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác của Chính phủ cũng đã đến với người nghèo và các đối tượng chính sách trong cả nước với mức hỗ trợ vốn cho trên 12,2 triệu luợt hộ nghèo.
TS. Vũ Nhữ Thăng cho biết, đối với năm 2012, ngân sách đã chi trả đầy đủ, kịp thời các nhiệm vụ chi ASXH đã bố trí trong dự toán NSNN cho các đối tượng thụ hưởng chính sách. Tổng số kinh phí thực hiện các chính sách an sinh xã hội năm 2012 khoảng 323.920 tỷ đồng, bằng 35,8% tổng chi NSNN. Trong đó, thứ nhất, chi hỗ trợ để thực hiện cải cách tiền lương (nâng lương tối thiểu chung và phụ cấp công vụ) là khoảng 260.900 tỷ đồng, tăng 38,7% so với thực hiện năm 2011; Thứ hai là nhóm chính sách chi hỗ trợ trực tiếp cho đối tượng khoảng 53.940 tỷ đồng. Nhóm này bao gồm các chính sách hỗ trợ phát triển KT-XH các xã, hỗ trợ huyện nghèo, hỗ trợ mô hình xây dựng nông thôn mới, chính sách bảo trợ xã hội, chính sách khám chữa bệnh miễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi; Thứ ba là nhóm chính sách thực hiện thông qua hình thức miễn, giảm các khoản đóng góp của dân (một số loại thuế, thủy lợi phí, tiền thuê đất,…) khoảng 4.200 tỷ đồng; Thứ tư là nhóm chính sách thực hiện thông qua kênh tín dụng ưu đãi (cho vay đối với đồng bào dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn, học sinh và sinh viên có hoàn cảnh khó khăn…) khoảng 4.880 tỷ đồng.
